Уншиж байна...

Малчин Ялалтынх Хүү нь мал аж ахуйгаа эрхлэнэ. Өвөрмонголд мал аж ахуй эрхлэлт жигд боломжийн тувшинд хүрсэнийг ямар ч малчин айлд ороход мэдэрч болно. Энэ нутагт мал аж ахуй хэрхэн эрхэлж байгаа тухай ..... гуайгаас сонссон юм. Тэднийх суурин маллагааны махны чиглэлийн 300 орчим үхэр бордохоос гадна хагас суурин маллагааны 200 гаруй хоньтой. Энэ нутагт малын тоо толгой хязгаартай тул энэ л тооноосоо хэтрүүлнэ гэж үгүй. Гучин жилээр эзэмшсэн газар нь манайхаар бол хашаалсан бэлчээр юм даа. Төвлөрсөн эрчим хүчний эх үүсвэртэй, хэдэн өрөө тохилог сууцтай, телевиз, интернет, гар утас... гээд хотынхоос дутахгүй орчинд аж төрж байна.
Өвөг дээдсээс үе дамжин хэрэглэж ирсэн эртний ган тулга, уур нүдүүр, жижиг шүүгээ \Өөрсдөө хорго гэж нэрлэдэг\ эдний бурхныхаа адил нандигнан шүтдэг эдлэл юм.
Төрөөс анхаарч малчиддаа зориулан ийм орон сууц барьснаар тэнд айл бүр 3-4 өрөө сууц эзэмшдэг. ......ч мөн тэнд сууцтай, түүнийгээ "Хотын гэр” гэж нэрлэх юм. Өвөр Монголчууд дуу хуур, найр наадамд дуртай.
Нутгийн малчид элбэг хангалуун, сайхан аж төрдөг юм байна. Улсаас нь малчдаа их дэмждэг юм байна. Бас л манайхантай адилхан малчид нь үр хүүхдээ дагаад хот суурин бараадах үзэгдэл газар авч, хөдөө нутаг эзгүйрэх, мал аж ахуй хумигдах тийшээ хандаж. Үүнийг улс анхаарч бүх суурин, гацаад руу цардмал зам тавьж, цахилгаан татжээ. Үндсэндээ бол хүнд цахилгаан, ус хоёр байхад хаана ч амьдарч болдог аж. Тэр ногдсон газарт маллах бог болоод бодын тоог бас заана. Жил бүр малынх нь тоогоор багахан тэтгэмж өгнө. Харин малчид нь малынхаа ашиг тусыг өөрсдөө хүртэнэ. Машин техник худалдаж авахад нь улсаас мөн л дэмжлэг үзүүлж, хөнгөлөлт үзүүлдэг гэнэ. Дээрх бүх хөнгөлөлт, дэмжлэг тариачдад мөн адил хамаатай. Ингэж л их гүрэн хөдөө аж ахуйгаа дэмждэг юм байна. Ийм дэмжих бодлого 10-аад жилийн өмнөөс эхэлсэн бөгөөд аймаг, хошуу бүрт харилцан адилгүй гэнэ.
Мал аж ахуйтай зэрэгцээд өнөөх л уул уурхай бас цэцэглэн хөгжиж байгаа дүр зураг энд тодхон. Эдний сууриан газарт байгалийн салхинаас цахилгаан гаргадаг сэнс байрлуулжээ. Үүнийхээ төлөө улсаас мөнгөн таөлөөс тухайн айлд төлдөг ажээ.
Ерөнхийдөө нүүдлийн мал аж ахуй фермерийн аж ахуйд шилжиж байна. Бэлчээр даган нүүдэллэж, гэрээ дугуйлж амьдардаг байсан малчид нүүдэл суудал гэлгүйгээр тохилог байшин барин аж төрдөг болж.
Үхэр сүргийн хувьд малчид өөр өөрсдийн үхрийн тоонд таарсан үхрийн байр барьжээ. Миний зочилсон айл гэхэд үхрийн байртай. Зуд болсон ч айх аюулгүй.
Малчин ард нь зочломтгой. Халх монголоос ирсэн гэхээр цаанаа л нэг элгэмсүү угтана.
Бидний монгол үндэстнүүдийг зөвхөн газар нутаг, хил хязгаар л тусгаарлаж байна. Сэтгэл зүрх, оюун санаа, зан заншлаараа бол бид харин нэг л зон олон. Надад зориулж цагаан сарын буузаар дайлсан билээ.
Малчин.... аав,ээж хоёр 90 гарсан настангууд байлаа. Бидний ярианы хоёр дахь хэсэг чөлөөлөх дайны сэдэв байлаа. Настан буурлууд баярлан хөөрч байлаа. Учир нь энэ айлаар хоёр дахь удаагаа монгол цэргийн дарга зочилсон болж таарав. Тэгэхдээ 80 гаруй жилийн дараа болж байна. Гэрийн эзэн гоёлын дээлээ гаргаж өмсөн хүндэтгэл үзүүлэв.
Миний хувьд энэ чиглэлд чөлөөлөх дайны түүхээс сонирхосон юм. Чуулалт хаалганы чиглэлд давшсан Монгол-Зөвлөлтийн цэргийн Мото механикжуулсан анги нэгтгэл, VIII сарын 9-ний үдэш Замын-Үүдээс хөдөлж, Япон-Өвөр Монголын цэргийн анги салбарыг устгаж, мөн шөнө Цагаан овоо суманд хүрчээ. Энэ чиглэлээр давшсан монгол цэргийн удирдлагууд энэ газраар өнгөрөхдөө энэ хөгшнийхөөр дайрч өнгөрсөн байдаг. Тэр хоёр даргыг Гармаа, Дарамаа гэж дуудаж байсан хэмээн хуучилсан юм.
Цааш давших замдаа Нянзан хотыг эзлээд улмаар VIII сарын 11-нд Монголын хилээс 200 гаруй км-ийн зайд орших Баруун Сөнөд, Вангийн хүрээг чөлөөлөв. Монгол-Зөвлөлтийн хамтарсан хүч цааш давшиж, тус улсын хилээс 300 шахам км алсад орших Завсар (Чансыр) хотыг VIII сарын 13-нд эзлэн авч улмаар тус хотоос 113 км-т орших 95 мянган хүнтэй Жанбэй хотыг VIII сарын 18-нд дайран эзэлжээ. Дүүрэгтээ цэргийн хэд хэдэн хотхон, нисэх онгоцны буудалтай, цэргийн хуаран, аж үйлдвэрийн газар, цахилгаан станц, радио станц, авто машины засварын газар бүхий олон замын уулзвар зангилаа Жанбэй хотыг авснаар Монгол-Зөвлөлтийн цэрэг Жанчхүүгийн давааны бэхэлсэн районд тулж очив. БНМАУ-ын хилээс 560 км хол оршдог Жанчхүүгийн даваа бол хойд талаас Чуулалт хаалга орох гол замыг халхалсан Японы цэргийн чухал түшиц газар, байлдааны бат бэх бэхлэлт бүхий район байв. Энд Японы империалистууд 1935-1940 онд 40 000 хятад иргэнийг дайчлан ажиллуулж 35 км урт, 10 км өргөн бэхлэлт байгуулж, түүндээ олон тооны тулгуурт байр, их буу, пулеметын галын цэг байрлуулснаас гадна тухайн цагтаа сүүлийн үеийн техник хэрэгслээр тоноглогдсон газар доогуур харилцах суваг, орон сууц, агуулахын олон барилга байгууламжтай байжээ.
Ийнхүү санамсаргүй сонин учралт яриа өрнөж, сэтгэл сэргэсэн баяр хөөртэй яриа болж өнгөрөв.
Эрээн хотод биднийг явах, буцахад буудалдаа байрлуулан төрөл садан шиг угтаж үдэн банштай, сүү амтагдсан цайгаараа дайлж цайлав.

zxc4665 (7)
zxc4665 (7)
zxc4665 (1)
zxc4665 (1)
zxc4665 (2)
zxc4665 (2)
zxc4665 (3)
zxc4665 (3)
zxc4665 (4)
zxc4665 (4)
zxc4665 (5)
zxc4665 (5)
zxc4665 (6)
zxc4665 (6)
zxc4665 (8)
zxc4665 (8)
zxc4665 (9)
zxc4665 (9)
Previous Next Play Pause
zxc4665 (7) zxc4665 (1) zxc4665 (2) zxc4665 (3) zxc4665 (4) zxc4665 (5) zxc4665 (6) zxc4665 (8) zxc4665 (9)

 

Бусад мэдээ

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/