Уншиж байна...

 

 

            Ойрад. Эртнээс Енисей мөрний эх Кем (Секз мөрөн хэмээх Найман мөрөн ) газар нутагшин сууж байсан томоохон аймгийн холбоо юм.

Ойрад бол эртнээс жинхэнэ ойн иргэн байж ан агнаж, загас барин амьдарч байжээ. Ойрад аймаг аажмаар ой тайгаас гарч мал аж ахуй эрхлэх болжээ.

XIII зууны эхнээс ойрадын түүх нэн тодорхой болсон ажээ. Сүүлдээ Дөрвөн Ойрад хэмээгдэн түүхэнд тодорсон ажээ.

 

Хонгирад. Анх хятан улсын үед түүхэнд ян-ги-ла (унгира) гэж тэмдэглэгдсэн байна. Тэр цагт хүчирхэг нүүдэлчин гэгдэж дөрвөн овгоос бүрэлдэж явжээ.

Хонгирад өөрсдийгөө бусдын нутгийг булаан тэмцэлддэггүй, Хацар гоо хатадтай, өнгө сайн охидтой гэж сайрхдаг байжээ. Хонгирад иргэнээс олхунуд, ихирас, харануд, кунклиуд салбарлан гарсан гэдэг. 3 Рашид-ад-Дин. I боть I дэвтэр. 161-р тал

Урианхай аймаг маш эртний түүхтэй. Харин ойн урианхай бол хожим мэдэгдсэн. 10-13 зууны үед Урианхай нарыг Бурхан Халдун хавийн буюу талын урианхай, Байгал нуур, Баргужин төхөм хавиар нутагтай ойн урианхай гэж ангилан ялгаж байжээ.

            Барга аймаг. барга буюу Баргуд аймагт кори (хори), тулас, тумат (түмэд) аймгууд багтаж байжээ. Дээр дурдсан аймгууд тэр цагийн монголын бусад аймгийг бодвол, монголын төв нутгаас хол зэлүүд нутагт байж, монголын төвд болсон нийгмийн аливаа үйл хэрэгт татагдан орох нь ховор байсан.Тэр цагтаа зэлүүд хязгаар байсан байна.

Түмэд аймаг баргудаас салбарлан гарч Баргужин-Төхөмд ойролцоо нутагтай байжээ. Түмэд эрт цагт Секиз (Найман) мөрөнд нутаглаж байсан ба тэд хэзээнээс нааш киргиз аймгуддтай айл хөрш суужээ. Түмэд маш дайчин эрэлхэг тул тэднийг цэрэг сайтай гэж түүхэнд тэмдэглэсэн байна.

12 зууны үед ойн иргэн хоёр төрөл байжээ. Киргиз, Кэмкэчиг аймгуудтай хягт холбоотой байжээ.

Дээрх монгол аймгуудаас гадна дээр үеэс монголын тал нутгийн баруун захад өргөн уудам нутгаар мал маллан амьдарч байсан томхон аймгуудын нэг бол Найман нар болно. Найман гэдэг үг бол 8 аймагтай гэсэн тооны нэрээс үүсжээ. Найман аймгийн холбоо чухам хэзээ найманы ханлиг (улс) болон хувирсныг сэргээн мэдэх баримтгүй. Найманы ханлиг 12 зууны эхэн үед нэгэнт байгуулагдаад байсан бололтой.

            Чингис хаан монгол аймгуудыг нэгтгэх үед хамгийн соёлжсон бичиг үсэгтэй нь найман аймаг байсан хэмээн сурвалжид тэмдэглэгджээ. 1(алтан улсын түүх) – ийн 121-р бүлэгт энэ тухай тодорхой мэдээ байдаг

1.Монголын Нэгдсэн Улс байгуулагдахын урьдчилсан нөхцлүүд

Тэмүжиний үед монголын түүхэнд анх удаа бүх монгол аймгийг нэгтгэсэн, монголын төв улс байгуулагджээ.

Нөгөө нь нэн даруй байлдан орох нь зүйтэй гэсэн Чингисийн авга Отчигин ноён дүү Бэлгүдэй нарын санал байжээ. Чингис найманчуудыг бэлтгэхээс өрсөн байлдах гэсэн хоёрдахь саналыг зөвшөөрөн даруй байлдахаар шийдвэрлэжээ. Бүх цэргийг бүртгэн тоолж, мянга мянгаар хуваарилан зохион байгуулаад, Хулгана жил буюу 1204 оны тэргүүн сарын 16-ны өдөр тугаа тахиж,, Халх голоос их цэрэг хөдөлгөсөн ажээ. Чингисийн жанжин Зэв, Хубилай, Зэлэм, Сүбээдэйгээр магнай харуулын ангийг тус тус толгойлуулжээ. Харин цэргийн манлайд Чингис өөрөө явж, гол хүчийг дүү хасарт захируулжээ.

Түүний хүү хүчүлүг нь дайснаас хоосон айж, цэргийн сүр хүчийг мохоолоо гэж эцгээ буруушаан, саналы нь эс дэмжсэн учир Даян хан арга буюу байлдахаар цэргээ авч Хачир уснаас хөдлөн Тамир голыг уруудан явж \, Орхоныг гатлаад, Наху гүний зүүн хормойг дайран Цахир Могод гэдэг газар хүрч иржээ.Тэндээс монгол, найманы цэрэг Наху баяны Цухал хөндийд уулзан өдөржин байлдаж үдэш болоход найманчууд ялагдаж буруулжээ. Байлдааны үеэр Даян хаан хүнд шархтаж төдөлгүй үхжээ.

1206 он болоход <<Нууц товчоо>>-ны өгүүлсэн ёсоор Эсгий туургатан цөм Чингис хааны мэдэлд захирагджээ.

Монголын ханлигууд ба аймгууд нэг төв улсын хүрээнд нэгдсэн явдал бол мэдээжээр зөвхөн Тэмүжин нэгэн хүний дур зориг, гавьяа зүтгэл төдийгөөр бүтсэн хэрэг биш, харин юуны урьд монголын нийгмийн дотоод түүхэн хөгжлийн үр дүн бөгөөд монгол улс аймгуудын нэгдэх явдалд Тэмүжинг улс төрийн тавцанд гаргахаас аль өмнө үүссэн Хамаг монгол улс чухал бэлтгэл суурь болж, томоохон үүрэг гүйцэтгэснийг цохож тэмдэглэх хэрэгтэй.

            Тэмүжиний Монгол угсаатныг нэгтгэх талаар явуулсан үйл ажилллагааг хоёр үе болгон хувааж болох бөгөөд эхэн үе бол түүний хэлсэнчлэн Бутарсан улсыг бөөгнүүлэх, хагацсан улсыг хамтатгах тэмцэл байжээ.

            Тэмүжин бүх монгол овогтныг нэгтгэх тэмцлийг 1185 оноос эхэлсэн ба 1189-1206 он хүртэл 20 шахам жилийн дотор шаргуу тэмцэл хийжээ. Тэмүжин 1185 оноос 1206 оны хооронд их бага 32 удаагийн дотоодын дайн тулалдааныг өрнүүлж ,монгол угсаатны нийт 81 том жижиг аймгийг нэгтгэжээ. ийнхүү 1205 оны эцэс 1206 оны эх хүрэхэд монгол угсаатны ихэнх аймаг Тэмүжиний мэдэлд орж ирж Их Монгол улс байгуулагдах нөхцөл нэгэнт бүрдсэн байжээ.

            Сурвалж бичгээс үзвэл, харьяатан иргэн нь ,,эсгий туургатан,,, ,,хавтсан үүдтэн,, гэж хоёр заагтай байжээ. Эсгий туургатан нь жинхэнэ монголын хээр талын малчид бөгөөд нөгөө хавтсан үүдтэн нь суурьшил иргэд байжээ.

Монголын нийгмийн тогтолцоо хэлбэрших явц улам гүнзгийрэх тусам зөвхөн алтан ургийнхан төдий биш төрд зүтгэсэн гавьяатан сайд, түмт,мянгат, зуутын ноёд, цэргийн эрхтэн тус тусдаа дор бүрнээ захирсан олон цөөн адилгүй харьяатан иргэдтэй болсон байна.

            Монгол улсын цэргийн ,,их гол,, нь хишигтэн гэдэг Чингис хааны шадар цэрэг байжээ.Хишигтэн цэрэгт гагчүү түмт,мянгат, зуут, аравтын ноёны үр хүүхэд ба баялаг малчдын хүүхдийн дотроос эрэлхэг чийрэг, цэргийн эрдэмд шалгарсан залуусыг маш нарийн сонгон авдаг журамтай байжээ.

Бусад мэдээ

Mar 12, 2024 90

МОНГОЛЫН ТҮҮХ

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/